66 30/9/1959 - 30/9/2023 Nhi u tri th c khoa h c v th nh t u v kỹ thu t c a nư c ngo i đ đư c Gia Long, Minh Mạng cho du nh p v p d ng v o nư c ta, góp phần ki n l p một qu c gia v ng mạnh giai đoạn đầu tri u Nguyễn… Vua Gia Long ứng dụng kỹ thuật đóng tàu, phát triển thiên văn Có dp ti p x c ngư i Ph p v khoa h c kỹ thu t nư c n y, Vua Gia Long (tr v 18021820) đ ch động ti p thu tri th c cùng ng d ng một s th nh t u c a phương Tây. Ông đặc biệt ch tr ng ng d ng lnh v c quân s - qu c ph ng, t xây d ng th nh l y, ch tạo v kh , đóng thuy n đ n t ch c v hu n luyện quân đội. Hệ th ng th nh l y xây d ng theo ki n tr c Vauban - ki u th nh lu quân s thiên v ph ng ng v n th nh h nh Ph p v Tây Âu th ky XVII - XVIII. T khi chưa l p ra tri u Nguyễn, Gia Long đ cho xây d ng th nh S i G n (năm 1790) v th nh Diên Kh nh (năm 1793) theo ki u Vauban. Khi d ng tri u Nguyễn, Gia Long p d ng ki n tr c Vauban kt h p nghệ thut kin tr c, quy hoạch truy n th ng c a phương Đông đ xây d ng kinh th nh Hu , th nh H Nội, th nh Bắc Ninh v một s th nh lu kh c. Dư i th i Gia Long, k nghệ đóng t u thuy n theo ki u phương Tây c a Việt Nam có nhi u ti n bộ. Năm 1819, khi đi thăm c c công xư ng đóng t u S i G n, một ngư i nư c ngo i l John White vi t trong hồi ký: “Về phía Đông B c S i G n, bên bờ con sông sâu l công xưởng đóng t u v khi vũ khí hải quân... Riêng cơ xưởng n y đ ng l m cho người An Nam tự h o hơn bất cứ c i gì kh c trong nước. Nó có thể c nh tranh với những xưởng t t nhất ở Châu Âu. Gỗ đóng t u v vỏ t u l những thứ chất lượng m tôi chưa từng thấy”. Trong năm 1819, t nh ng xư ng đóng t u Gia Đnh, nh Nguyễn có thêm 200 thuy n đóng m i. Mỗi chi c thuy n buồm có m i chèo đư c thi t k theo phong c ch châu Âu. Thân thuyn hon ton gi ng thuyn châu Âu nhưng m i chèo l s k t h p gi a phong c ch châu Âu v Việt Nam. V phương diện thiên văn v lch ph p, Gia Long r t cầu th trong việc thay đ i c ch t nh l ch cho phù h p th c t . Năm 1810, t l i đ ngh c a Nguyễn H u Th n, ông cho thay đ i ph p tnh lch theo s ch Đ i Thanh lịch tượng khảo th nh thư c a nh Thanh (Trung Qu c) - ph p lch trong s ch n y hnh th nh t việc nh Thanh h c hỏi phương ph p t nh l ch c a phương Tây. Trư c th i đi m n y, nư c ta đ l m ra lch Vạn To n d a v o quy n Đ i th ng lịch ph p c a nh Minh (Trung Qu c). Nh Thanh ban đầu c ng soạn lch d a theo Đ i th ng lịch ph p. Nhưng c l ch Vạn To n lẫn l ch nh Thanh soạn theo Đ i th ng lịch ph p đ u có nh ng đi m chưa chuẩn x c v i th c t , “đ c ng lâu c ng sai”. Đ n th i Ho ng đ Khang Hy (th ky XVII), nh Thanh p d ng c ch tnh lch c a phương Tây đ soạn Đ i Thanh lịch tượng khảo th nh thư v i c c ưu đi m như “ph p đo lư ng suy tnh r t r r ng, so v i s ch Đại th ng c ng k lưỡng hơn…”. ai Vua đầu triều Nguyễn (1802-1945) là Gia Long và Minh Mạng không chỉ chuyên tâm cai quản đất nước, mà còn chủ động, mạnh dạn tìm hiểu, tiếp thu nhiều thành tựu khoa học kỹ thuật tiến bộ của nhân loại thời bấy giờ đưa vào hoàn cảnh cụ thể của nước ta. Nguyễn H u Th n đi s nh Thanh, có dp tm hi u bộ lch m i n y, đ tâu xin Gia Long cho sửa đ i lch trong nư c v đư c ch p thu n. V sau, Vua Gia Long c n giao cho Nguyễn H u Th n qu n lý Khâm Thiên Gi m l cơ quan chuyên tr ch v thiên văn, lchph pc anư cnh . Vua Minh Mạng và dấu ấn tàu thủy hơi nước đầu tiên N i ngôi Gia Long, Vua Minh Mạng (tr v 1820 - 1841) quy t tâm xây d ng nư c nh hùng cư ng trên m i lnh v c. Ông c ng r t lưu tâm h c hỏi, p d ng tri th c v th nh t u khoa h c kỹ thu t t bên ngo i đ ph t tri n đ t nư c. Sau Gia Long, Minh Mạng l v vua nỗ l c “Nhãn quan” khoa học quân sự - quốc phòng VUA GIA LONG, MINH MẠNG: NGUYỄN THANH TUYỀN Vua Gia Long (trái) và Minh Mạng. H Một loại chiến thuyền thời Nguyễn. Hình minh h a: quansuvn.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTYzNTY5OA==