42 30/9/1959 - 30/9/2023 T đầu năm 2023 đ n nay, l ng, l qu t, sạt l đ t x y ra tại nhi u đ a phương. Gân nhấ t l v l ng, l qu t tại L o Cai l m 10 ngư i ch t v m t t ch. Trướ c đo, cá c v sạt l đ t Đ Lạt, đèo B o Lộc (Lâm Đồng) hay sạt l đ t đ c c đ a phương Lai Châu, Yên B i, Đắk Nông gây thiệt hại nghiêm tr ng v ngư i, t i s n, phá hủ y đư ng giao thông, nh cửa… Trao đ i v i PV Khoa học và Đời sống, GS.TS V Tr ng Hồng, nguyên Th trư ng Bộ Nông nghiệp v Ph t tri n Nông thôn; PGS.TS Cao Đ nh Tri u, Phó Ch t ch Hội Khoa h c K thu t Đa V t lý Việt Nam, Viện trư ng Viện Đa V t lý Ưng d ng; TS Nguyễn Th nh Vạn, T ng hội Đ a ch t Việt Nam, đ u cho rằng, bên cạnh nguyên nhân kh ch quan, nhân tố ch quan l do con ngư i t c động đ gây h u qu v thiên nhiên. Con người tác động vào thiên nhiên, gây thảm họa l Các chuyên gia đánh giá thế nào vê nguyên nhân dẫn đ n hàng loạt vụ lũ quét, s t lở, gây hâu qua năng nê cho ngươi dân? - GS.TS Vũ Trọng Hồng: Có nhi u nguyên nhân dẫn đ n l qu t, sạt l đ t một s đa phương trên c nư c th i gian qua. Trong đó, yếu tố kh ch quan là th i ti t b t thư ng, mưa l nk od il mchođ tđ b b oh anư c,dẫn đ n sạt trư t. Nguyên nhân ch quan l con ngư i. C c hoạt động dân sinh như chuy n đ i đ t r ng sang trồng cây lâu năm, ph r ng l m đ t , xây nh cửa, công trnh, ph n i l m đư ng, thi t k độ d c không h p lý c ng gây sạt l đ t, đ . Trong đó, ph r ng nguyên sinh, r ng ph ng hộ l nguyên nhân dẫn đ n l qu t, sạt l đ t. B i, r ng có ch c năng gi nư c, khi không b t c động, th m th c v t s ph t tri n. Mưa xu ng, nh ng th m th c v t đó có th gi đư c nư c trôi ch y, hạn ch xói m n gây l l t. Th c t nh ng đi m sạt l th i gian qua đ u không c n r ng nguyên sinh m đ trơ tr i. - PGS.TS Cao Đình Triều: Hiên nay, nhi u đi m có nguy cơ sạt không ít đ a phương trên c nư c. Nư c ta có 80% diện tch l đồi n i, trư t l đ t thư ng xuyên x y ra mi n n i. Tình trang này ở nhi u nơi c n trầm tr ng hơn vùng Lâm Đồng, như v việc đèo B o Lộc v a qua hay vùng Tây Bắc; mi n Tây Trung Bộ như Khi con người tác động thiên nhiên guyên nhân nhiều vụ lũ quét, sạt lở đất gây hậu quả nghiêm trọng về người và tài sản thời gian qua không chỉ do khách quan, mà còn có sự tác động từ con người, gây hậu quả về thiên nhiên. Qu ng Nam, mi n tây Qu ng Bnh, tây Nghệ An… Trong đi u kiện kh h u c c đoan, mưa k o d i tạo ra nh ng d ng nư c ch y b mặt r t dễ sạt l . Một nguyên nhân kh c là r ng t nhiên b chặt ch i, dễ x y ra sạt l đ t. R ng nguyên sinh bị chặt gần h t, có nơi c n chưa kp trồng m i, có nơi chặt r ng ph c v s n xu t nông nghiệp nên không gi đư c nư c b mặt, nướ c trôi ch y nhanh dẫn đ n sạt l . M y năm trướ c, v sạt l xả y ra trên Tây Bắc hay gần đây Qu ng Nam, m c độ r t nghiêm tr ng. Trư t v đ a ch t có t xưa, nhưng khi đó t trư t l do có nhi u r ng nguyên sinh. Bây gi , ch ng ta ph i luôn chuẩn b tinh thần trư t l mạnh, l ng, l qu t đ có nh ng gi i ph p ph ng tr nh h u qu đ ng ti c như đ diễn ra su t th i gian qua. - TS Nguyễn Thành Vạn: Nguyên nhân do mưa l diễn bi n b t thư ng, trong nh ng đ t mưa l n k o d i, l p vỏ phong hóa b r i ra, c c t ng đ nặng độ d c cao lăn xu ng. Ở khu v c hoang vắng không có ngư i, c m tư ng như việc sạt l l bnh thư ng, có thiên tai nhưng không th nh th m h a. Tuy nhiên, khi x y ra tại khu v c dân cư, có ngư i hoặc gây tai nạn cho l c lư ng ch c năng đang thi h nh công v , s quan tâm c a con ngư i đ n sạt l đ t ng y c ng nhi u. Nh n chung do y u t mang t nh ch t thiên tai, đặc đi m đa ch t vỏ phong hóa d y v không đồng đ u, nư c ng m độ b r i kh c nhau, c c đ t ng c n tồn dư tại vỏ phong hóa s trư t theo mặt d c. Bên cạnh đó, r r ng c ng có s t c động c a con ngư i. Ảnh hưởng từ quy hoạch đến xây dựng l Như c c chuyên gia phân tich ở trên, thiên tai, lũ quét, s t lở do có sự t c đ ng của con người, vậy sự t c đ ng đó như th n o? - GS.TS Vũ Trọng Hồng: Sau nh ng v l qu t, sạt l v a qua, ch ng ta có th th y, tại một s v tr gần đư ng giao thông x y ra sạt trư t gây ch t ngư i, thiệt hại v t i s n như vùng Tây Nguyên. Bên cạnh đó, c nh ng vùng chưa thấy l qu t như Sóc Sơn, H Nội c ng x y ra hiện tư ng l cu n trôi xe cộ. Hay như l qu t L o Cai gây thiệt hại v ngư i ng y 12/9. Những hiện tư ng n y xuất hiên nhiều hơn th i gian gần đây. Tôi cho rằng, v mặt ch quan, không ch do ngư i dân t c động… gây ra. B i qua nh ng v l qu t, sạt l l n, ch ng ta nh n th y có v n đ v quy hoạch. Quy hoạch bây gi b phân t n, không t p trung một bộ, ng nh n o n a. Bộ K hoạch v Đầu tư ph tr ch quy hoạch nhưng không hề lên ti ng sau cá c vụ sạt l . Quy hoạch đ ng th l m sao sạt trư t đư c. Hiện nay, có s phân c p gi a Trung ương v đa phương v quy hoạch. Ch ng ta có th th y, nh ng v sạt l tại đa phương thư ng x y ra dồn d p như Lâm Đồng, L o Cai, v a rồi l Sóc Sơn (H Nội). Trong khi đo, những d n Trung ương l m, không nhi u v sạt l như đư ng v nh đai 4, đư ng cao t c. Ph i chăng đây l phân công nhiệm v đ đ a phương đư c ph p quy hoạch và thự c hiên dự á n? Lú c x y ra v việc, đa phương không bi t l m th n o v HÀ NG LOAT VỤ LŨ QUÉT, SẠT LỞ ĐẤT: “Qua những vụ lũ quét, sạt l lớn, chúng ta nhận thấy c vấn đề về quy hoạch. Quy hoạch bây giờ bị phân t n, không tập trung một bộ, ng nh n o nữa. Bộ Kế hoạch v Đ u tư phụ tr ch quy hoạch nhưng không hê lên tiếng sau cá c vu sạt l . Quy hoạch đúng thì l m sao sạt trượt được”, GS.TS Vũ Trọng Hồng. N GS.TS Vũ Tr ng Hồng PGS.TS Cao Đình Triều TS Nguyễn Thành Vạn
RkJQdWJsaXNoZXIy MTYzNTY5OA==